Niesamowity zbiornik wodny ponad osławioną Palestyną. Wokół krajobraz księżycowy - zobaczcie zdjęcia!

Krajobraz w Wałbrzychu i innych pogórniczych miastach jest dość osobliwy.

• Po pierwsze dlatego, że ziemia pod starymi dzielnicami Wałbrzycha, gdzie od wieków po lata 90. XX w. trwała praca wydobywcza, jest podziurawiona jak szwajcarski ser, a ogromna sieć chodników na różnych głębokościach ciągnie się kilometrami od dzielnicy do dzielnicy.
• Po drugie, więcej tu sztucznych spłaszczonych wzniesień, czyli hałd stworzonych przez działalność kopalni niż wzgórz naturalnych.
• Po trzecie, gdy ktoś wejdzie na szczyt hałdy, może czekać go niespodzianka w postaci wkomponowanego nieckę otoczoną iście księżycowym krajobrazem zbiornika wodnego, lub nawet kilku.

O takiej właśnie niespodziance może mówić ktoś, kto odwiedzi wałbrzyskie Podgórze, Gaj, Śródmieście, czy Sobięcin. Odwiedziliśmy jeden z wałbrzyskich osadników położony w dolnej części Sobięcina nazywanej przez mieszkańców "pieszczotliwie" Palestyną.

Znajdziecie go tuż przy zabudowaniach ul. Kolejarskiej położonej w cieniu hałdy Kopalni Węgla Kamiennego "Victoria". Dosłownie kilkanaście metrów od podwórka jest urwiste, porośnięte drzewami "wzgórze". Trudno by było się na nie wspiąć, gdyby nie ponad 90 betonowych schodków. Kto podejmie trud wspinaczki, zobaczy złowrogie piękno osadnika kopalnianego.

Z hałdy w okolicy ul. Kolejarskiej widać zabudowania największego centrum handlowego miasta - Galerię Victoria.

Zbiornik z ul. Kolejarskiej może być obecnie największym wałbrzyskim osadnikiem, wcześniejsze wersje map satelitarnych wskazywały, iż większy mógł być zbiornik z Gaju - okolic ul. Koszarka. Osadnik przy ul. Kolejarskiej ma kształt półksiężyca, otoczony jest zboczami hałdy, czyli jest w niecce przypominającej krater. Wokół zbiornika rosną trawy charakterystyczne dla terenów podmokłych. Inna roślinność wkracza na kamienny teren hałdy powoli, niezbędna warstwa gleby powstaje tu systematycznie. Wokół osadnika jest wiele ścieżek, są też płaskie polany mogące służyć jako teren rekreacji, nie brak tu miejsc po "dzikich" ogniskach.

Przy osadniku pozostał relikt jego przeszłości - "betonowa wieża". Kto zna kopalnianą przeszłość terenu, dzięki reliktowi właśnie sobie ją odświeża w pamięci. Kto jej nie zna i obserwuje księżycowy - kamienny krajobraz otoczenia "stawu" może mieć skojarzenie z "Odyseją kosmiczną".

W ostatniej dekadzie powstały projekty rekultywacji zbiorników i stworzenia wokół nich terenów rekreacyjnych. Mowa była o osadnikach pomiędzy Śródmieściem, Gajem i Sobięcinem. Władze Wałbrzycha miały nadzieję przeznaczyć na ten cel środku z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Wrócimy do tej sprawy, jak tylko zostaną podjęte wiążące decyzje.

O kamiennych skarbach na wałbrzyskich hałdach

Z przekazów historycznych wynika, że pierwsze większe hałdy, które mogły przetrwać do współczesności usypywano od końca XVIII wieku, jednak potwierdzono iż widoczne dziś wałbrzyskie hałdy zaczęto usypywać później, a dokładnie w 1865 r. Ostatnią z nich w 1969 r.

• Na terenie Wałbrzycha i Boguszowa-Gorc jest 39 hałd odpadów kopalnianych, 16 z nich ma ponad milion metrów sześciennych odrzutów z urobku, w tym 4 z Boguszowa-Gorc. Razem to około 82,7 mln m3 skał.

• Osadniki kopalniane zaczęły powstawać w 1910 r., a najmłodszy w 1969 r.

  > - Na terenie Zagłębia Wałbrzyskiego powstało 8 stawów osadowych, powstawały one na zwałach odpadów hałd. Utworzone w misach osadników osady ściekowe składały się z drobin węgla, pochodzących z płukania i flotacji tego surowca oraz z popiołów - odnotował Jan Wójcik w artykule na temat wałbrzyskich hałd i osadników w "Przeglądzie Geologicznym", vol. 60, nr 4 z 2012 roku.

• Do osadników tworzonych przy kopalniach i koksowniach trafiały odpady płynne z fotacji (z ang. float – wypływa), czyli powstałe w wyniku oczyszczania, płukania wodą węgla lub koksu. Takie odpady w formie zawiesiny zawierającej drobiny węgla w osadnikach osadzały się jako muł węglowy.
• Odpady kopalniane na hałdach oraz w osadnikach to głównie skały. Głównymi ich składnikami są skały płonne, czyli nieużyteczne dla górnictwa: iłowce, mułowce, łupki ilaste, piaskowce i zlepieńce. Do tego ryolity i melafiry oraz okruchy węgla i miał węglowy. Piaskowce i zlepieńce najczęściej znaleźć można na hałdach KWK "Victoria", a na hałdach przy kopalni „Thorez” łupki ilaste i mułowce.
• Osadniki i zawarte w nich muły węglowe stanową cenny surowiec pozyskiwany do produkcji materiałów budowlanych, są też przydatne w przemyśle energetycznym.

Do kąpieli polecamy jeziora i zalewy, w tym świeżo wyremontowane, jak ten w Radkowie

opracowanie na podstawie: Jan Wójcik, Wałbrzyskie hałdy i osadniki kopalniane jako źródło surowców wtórnych – wstępne wyniki inwentaryzacji, "Przegląd Geologiczny", vol. 60, nr 4 z 2012 roku.